Kopen elektrische scooter (3): de proefritten

Het is geweldig dat vervoer elektrisch wordt. En dat scooters ook stil en zonder vervuiling rond kunnen rijden. Maar hoe rijdt dat eigenlijk? Op zo’n accu? Met andere weggebruikers die je niet aan horen komen. En hoe snel is de accu leeg? En wat is het rijcomfort van de scooters? Met al deze vragen in mijn hoofd, was het afgelopen weken tijd om op drie modellen proefritten te doen. Ik heb gekozen voor een proefrit op een Novox C20 (met loodaccu) bij Zoevers fietsen en scooters in Nijmegen-Lent en een Metro lithium bij B&O scooters / EMC in Elst. Dit zijn de Vespa-achtige modellen. Daarnaast heb ik bij Zoevers ook nog een Ebretti getest. Deze heeft een breder stuur en is vergelijkbaar met de EMC Hollexs uit de vergelijking. Het werd dus een test van drie modellen van twee verschillende klassieke scooter typen.

Novox C20 proefrit
Na de informatieverzameling over elektrische scooters en het vergelijken van de bromscooters, stap ik op een zomerse dag voor het eerst op een elektrische scooter: de Novox C20. Het is een mooie proefrit over een afstand van 2 x 15 km, met stukken binnen en buiten de bebouwde kom. En op verschillende typen wegdek.

De Novox rijdt enorm gemakkelijk. Het model zoeft weg en ligt lekker stabiel op de weg. Ook bij hobbels en bakstenen wegen, kun je nog behoorlijk ontspannen rijden. Dat ontspannen gevoel wordt natuurlijk vergroot door de stilte van de scooter. (wat uiteraard ook geldt voor de andere geteste modellen). Met mijn 1,88 meter is er net plaats voor mijn lange benen, dus als je een stuk langer bent, kan het krap worden. Inhalen gaat goed met dit model, omdat het stuur en de spiegels niet te ver uitsteken. Tactiek moet daarbij wel zijn om ver van te voren te toeteren, want anders schrikken fietsers zich kapot. Nadeel is voor lange mensen ook dat je de neiging hebt om ineen te zakken, aangezien de scooter afgestemd op een lengte tot rond 1,80 meter. Maar met zo nu en dan strekken van de rug, bleef het zit comfort ruim voldoende. De accu hield de 30 km met gemak vol en leek zeker nog wel 30 km door te kunnen gaan, voor zover ik het in kon schatten. Een goed teken voor het bereik. Dit was overigens wel een snorscooter, die sowieso een groter bereik hebben dan bromscooters.

Ebretti
Deze elektrische scooter heeft in principe dezelfde eigenschappen als de Novox qua rijcomfort, met een grote maar. Het stuur is namelijk breder en trekt meer naar binnen (richting de bestuurder) toe. Dit betekent voor langere bestuurders als ik, dat je armen te lang zijn om het stuur lekker vast te kunnen houden. Daarnaast maakt dit brede stuur het veel krapper op fietspaden om andere weggebruikers in te halen. Het is een leuk en wat stoerder model scooter, maar alleen voor mensen tot 1,80 meter die lekker buiten fietspaden willen toeren.

EMC Metro lithium
De EMC Metro is als model bijna 1-op-1 vergelijkbaar met de Novox C20. Het verschil zit onder andere in de accu, of beter accu’s. Deze was van lithium en bestaat uit twee losse accu’s die uit de scooter gehaald kunnen worden. Een voordeel dus voor mensen die de accupakketten graag binnen opladen. Bovendien kun je op één accu rijden en de andere als reserve houden. Ligt er aan hoe ver je moet. Je moet wel wat meer met kabels rommelen dan bij de Novox C20, die je gewoon met een adapter inplugt op een stopcontact. Bij de Metro is net een extra handeling nodig, maar dit is niet ingewikkeld.

Tijdens de proefrit reageert de EMC wel gevoeliger op gas geven dan de Novox. Je hoeft de greep maar iets te bewegen of de Metro wil rijden. Of dit verschil met de Novox komt doordat de Novox die testte op een loodaccu reed en de Metro op lithium, weet ik niet. Het verschil viel wel op. Maar het went overigens wel als je een langere afstand met de scooter rijdt. Wat betreft overige rijeigenschappen scoort de Metro gelijkwaardig aan Novox. Het model is bijna het zelfde, het rijcomfort is gelijkwaardig. Zelfs het dashboard en de knoppen zijn bijna hetzelfde. Zal vast uit dezelfde fabriek(en) in China komen als de Novox.

Review van de proefrit
De proefrit leverde voor mij een gelijkspel op. Zowel de EMC Metro als de Novox scoren goed. Beide dealers waren behulpzaam en dienstverlenend, dus ook daarin zag ik geen onderscheid. Als je puur op de prijs let, kun je met de EMC Metro iets goedkoper uit zijn. Bovendien kun je dan binnen laden. Niettemin valt mijn keuze toch op de Novox C20. Omdat de Novox met gas geven net iets fijner reageert, ik gewoon buiten kan laden en de dealer dichter bij mijn huis zit. Maar het is een minimaal verschil. Ik ben wel benieuwd of de Novox C20 op lithium anders rijdt. Zodra ik deze binnen heb, zal ik verder bloggen over mijn rij ervaringen.

Overweeg je zelf een elektrische scooter aan te schaffen? Dan is het verstandig dat je oplet op de service onderweg. Sommige dealers bieden een jaarabonnement op Fietsned. Dan word je onderweg geholpen als je e-scooter het begeeft. Van EMC vernam ik dat nog niet alle aangesloten zelfstandigen bij Fietsned over de juiste kennis beschikken om een e-scooter te servicen en daarom gaat EMC met fabrikant QWIC hen al dit najaar opleiden. Een goede zaak.

Andere posts in deze serie:
1. Kopen van een elektrische scooter: oriëntatie
2. Kopen van een elektrische scooter: vergelijking en selectie modellen

38 antwoorden op “Kopen elektrische scooter (3): de proefritten”

  1. He Remco,

    Ik heb zelf de EMC Metro lithium gekocht vorige week en hij rijdt waanzinnig lekker. Ik rij ongeveer 60 km per dag en dat haalt hij prima. Alleen moet er goed op de acculaders worden gelet. Ik heb 2 kapotte gehad. Dit kan zijn vanwegen het vervoer (ze zijn nogal gevoelig) of vanwege de fabrikatie. Ik heb nu een goede en laden (van 30% tot 100%) ging in ong. 5 a 6 uur.
    Het in en uitnemen van de accu’s gaat steeds beter, je moet er even een handigheid in krijgen.
    Het zou interessant worden om een 3e accu te kopen, die als extra mee kan. Hij zou nog makkelijk in de buddy passen.

    Groeten

    Remi Versteeg

  2. @Remi
    Bedankt voor je reactie Remi. Interessant om over je ervaring met de EMC Metro te lezen.
    Verschilt je bereik nog in de zomer/winter/goed weer/slecht weer? Heb je wel eens pech onderweg gehad? Hoe ervaar je het rijcomfort over die grote afstand die je aflegt?

    Ben benieuwd naar je antwoorden!

  3. Remco hartelijk dank voor jouw positieve uitlatingen over onze Metro. Het accu lader probleem is inmiddels onderkend. In een aantal apparaten is een fabricage fout geconstateerd. Inmiddels heeft de leverancier toegezegd alle acculaders te zullen vervangen voor een nieuwe van een andere leverancier. Wij zullen alle acculaders binnen 2 weken omruilen voor een nieuwe. 9 september worden ze verzonden vanuit Hong Kong, na ontvangst zullen wij kopers en dealers benaderen voor de omwisseling.

  4. Ik heb een anderhalve week bijna de emc ranger moet zeggen rijd fantastisch heb vele merken nieuw gekocht hiervoor allemaal problemen yreb zerobike tianma king40 standaard doorgezakt 2x gescheurde kap met het optillen gebeurd anders kreeg ik hem nooit in mijn box. heb wel zo,n 10,000 uitgegeven aan die merken scooters toen las ik dat van emc ik dacht ik probeer het nog een keer en wat blijkt binnen 1 week 2 laders naar de kloten ik ben hier goed ziek van maar de verkoper van emc heeft mij belooft dat het goed zou komen ben erg benieuwd want voor de rest heb ik niet echt veel klachten ervan hoop dat het ook niet komen gaat tot zover

  5. Vervolg van eerder geplaatst bericht ik heb een ranger electrische scooter had problemen met lader vandaag 9 sept 2009 heb ik een nieuwe gehad en opgeladen bij volgeladen accu,s 58 kilometer acceradius wel heb ik iets minder gasgebruikt en haalde toen waar ik zijn moest perfecte scooter hoop dat de lader nu goed zal blijven. en dank hans voor de goeie service top en denk dat hij de eerder geplaatse merken overschrijden gaat emc verkoopt goed spul

  6. De EMC Metro en EMC Ranger zijn op 29 september Cauberg proof bevonden. Dindag is de Metro en Ranger uitgebreid aan de tand gevoeld op de hoogste berg van Nederland De Cauberg in Valkenburg. Zonder enig probleem rijdt de elektrische scooter de Cauberg op. De maximum snelheid van de Snoruitvoering ligt rond de 30 km per uur. Gedurende de gehele klim blijft de snelheidsmeter 30 km per uur aan geven. Het gewicht van de berijders varieerde daarbij van 70 kg tot circa 100 kg. Vanaf nu voeren wij voor deze scooters het predikaat “Cauberg Proof ”

    Groeten Hans Bruggeman

  7. Voor de belangstellende mensen onder ons hadden we een open dag in leeuwarden waar veel bekijks bij was bijzonder leuke dag voor een top product de ranger doet het erg goed. is het proberen waard bij de eerstvolgende autoloze zondag neem de proef op de som en test emc ranger of de metro. u zal er geen spijt van krijgen. AFZ: Kees Alkmaar P.S. Ik rij hem zelf ook

  8. @Kees en @Hans Bruggeman: bedankt voor jullie aanvullingen!
    Ben ook benieuwd naar ervaringen bij andere merken, dus mocht iemand die hebben, hoor ik het graag…

  9. Hans ik heb je een paar keer gebeld voor een extra accu voor mijn ranger ik hoop dat hij nu zeer snel kan geleverd worden want ik rij erg veel en wil van de zomer regelmatig naar purmerend en niet het gas halveren dan rij ik er uim 1 uur over. dus vandaar die extra accu

  10. Bijna 2000 kilometer gereden met mijn ranger zonder echt veel problemen te hebben echt het rijd super scooter heb ik vanaf augustus 2009

  11. Ik ben ook van plan om binnenkort zo’n EMC Metro snormodel te kopen. Kan ik goedkoop naar Utrecht zonder me blauw te betalen aan parkeermeters in de binnenstad van Utrecht. Ik ga nu nog met de auto. Kan deze Metro van Amersfoort naar Utrecht en weer terug op 1 volle accupak? De afstand zal ca. 60 km zijn.
    Op een website las ik dat deze scooter 40 Euro per 10000km aan electriciteit kost. Is dat echt waar? (0,4 ct/km) Een Prius auto kost (1 : 20) 7 ct/km aan benzine… Voordeel voor mij: ik heb voldoende zonnepanelen op mijn dak(en) staan, dus electra kost mij niets.
    Wie weet er een goede dealer in de buurt van Amersfoort (Noord)?

  12. @Bob van Slooten: de EMC Metro snorscooter lijkt me dan een prima keuze. Deze hebben sowieso een grotere actieradius dan een bromscooter. Als mijn bromscooter al 55 km haalt, dan haalt die snorscooter vast wel 60 km. De EMC Metro heeft trouwens twee losse accu’s die je ook uit de scooter kan halen om binnen op te laden, mocht je willen bijladen…

  13. Ik heb sinds kort nu een derde accu bij mijn ranger moet zeggen top nu haal ik met gemak alkmaar purmerend heen en terug. deze had ik eerder moeten hebben voor die vorige ellendige scooter merken. deze kost wel duur maar je hebt wel wat en de service is geweldig in elst tot zover

  14. Wat is eigenlijk jullie visie rond de kracht van de motor?
    -noveco: 2500W
    -EMC ranger: 1500W

    mvg Jeroen

  15. Hallo Remco, goeie review. ik ben nu ook op zoek naar een e-scooter. A.s. vrijdag naar Amsterdam voor wat proefritjes. Mijn voorkeur gaat uit naar de Zerobike E12 Detroit en de Qwic Emoto 87B en vergelijkbaar (Novox C20). Wat mijn opvalt is dat ik veel verschillende merken met de zelfde buitenkant zie!
    Voor mij is belangrijk dat ik de 42km woon-werk vv. met gemak haal.
    Ik laat wel weten wat het is geworden.

    Groet,
    Dave

  16. @Jeroen: De Novox C20 (Noveco) heeft voor mij voldoende kracht, bij optrekken is er een boost knop en hellingen kom ik prima op in heuvelachtig Nijmegen. Ik heb een 45 km/u model met lithium accu, wellicht is het met 25 km/u anders (hoewel ik me dat niet kan voorstellen)

    @Dave: Bedankt 🙂 Het is vaak dezelfde buitenkant omdat het uit dezelfde fabrieken komt in China. Wel bieden sommige importeurs (dus merken in Nederland) meer eigen technische kennis en service dan anderen. 42 km moet je makkelijk kunnen halen, ben benieuwd naar je keuze!

  17. @ All: Heb vrijdag de Zero E08 van Zerobikes besteld, krijg hem halverwege de week. Aangezien er op het werk een stopcontact gemaakt word in het fietsenhok hoef ik maar 21 km de overbruggen :). Bij Zerobikes werd ik enthousiast ontvangen. De richtingaanwijzers die erop moeten worden er op mijn verzoek weer afgehaald en de orginele lampen naast de koplamp worden weer gebruikt. Neem er ook een windscherm bij, de kleine uitvoering. Zal binnenkort wel laten weten wat mijn ervaringen zijn.

    Groet,
    Dave

  18. Beste mensen,
    Wat goed, deze verhalen! De Gelderse Milieufederatie is een estafette gestart voor de uitleen van een EMC Metro EMC) en een Qwic Emoto Lite (Zoevers) in de regio Arnhem-Nijmegen. Is ook voor ons om ervaring op te doen. Alle gebruikers bloggen op http://stilsnelschoon.wordpress.com/ met hun verhalen.
    Remco, hoe is jouw indruk na een half jaar gebruik?
    Vriendelijke groet, Thijs Belgers

  19. Ik heb mede dankzij de hier gepubliceerde reacties een Novox C20 gekocht, en de ervaringen in de eerste week woonwerkverkeer zijn uiterst positief. De scooter rijdt als een zonnetje en het opladen gaat snel en probleemloos. Ik ben meer dan tevreden.

  20. Een kennis van mij kocht bij jos vink in wormerveer een yreb TDX45 de accus waren geladen wat blijkt nu hij kwam net aan thuis laat weer op en wat dank je laad niet eens zou worden opgelost zeiden ze tegen hem. na nog geen 1 dag de nieuwe scooter te hebben nu al problemen word volgende keer geen yreb meer hij is het echt zat tot nader bericht

  21. Ik heb nu de EMC Metro voor ruim een half jaar. Ik heb er ruim 3500 km mee gereden en heb de volgende ervaringen:

    – Onderdelen zijn niet erg stabiel. Contactslot is niet zo goed, maar deze wordt nog gratis vervangen. De aansluiting van het contactslot zat los en daardoor viel hij soms tijdens het rijden even weg. Dit heb ik zelf opgelost
    – De accu’s worden wel een stuk minder. De kracht neemt af. Dit zou ook kunnen omdat ik nog geen nieuwe oplader heb gekregen. Ik kan nu nog max 50km rijden
    – de richtingaanwijzer doet het vaak niet.
    – in de winter worden de accu’s zeer slecht als je ze er in laat als je hem niet gebruikt. Bijna geen vermogen meer. Daardoor ook 3x stilgestaan.

    Al met al wel wat verbeterpuntjes, maar desalniettemin ben ik er wel tevreden mee. Er is toegezegd de probleempjes aan te passen door een monteur binnen de garantie.
    Verder blijft ie wel trouw rijden! Er is niets ‘essentieels’ kapot gegaan, dus ben wel positief.
    Nu op naar de 10.000km

  22. Hoi even een kennisgeving voor alle mensen die schoon rijden willen kom kijken op zaterdag 26 mei 2010 en beproef het verschil van benzine en elektrische scooters het word gehouden in alkmaar rondom de grote kerk vlakbij de vest het word een happening tijd hoort u nog hou deze dag vrij

  23. Even terug komend op eerder bericht die kennis van mij die bij jos vink een scooter kocht in wormerveer merk:yreb is opgelost en rijd super goed is er nu tevreden over dit moest ik nog even melden van hem.

  24. Beste Kees, Volgens mij ben jij abuis en wordt, de happening in Alkmaar rondom de Grote Kerk vlakbij de Vest, zaterdag 26 juni gehouden, dus komende zaterdag. Tenminste dat heb ik van Hans Bruggeman.

  25. Inderdaad bart mijn is ook dat vertelt rondom de grote kerk maar in iedergeval het was in de buurt. de elektrisch vervoer van scooters was een fantastische onderneming de mensen in alkmaar die er op reden waren echt tevreden over het rijden ervan we wachten nu af of er ook in alkmaar ons product word verkocht en bereden het emc team

  26. Ik heb een ranger bijna 1 jaar in gebruik fantastische scooter ik kreeg probleem met claxon en knipperlichten ben naar ron vink gegaan in wormerveer deze man heeft een monteur in dienst en heeft dit probleem opgelost ik vind dit een fantastisch bedrijf komt daar niet eens vandaan en heeft service echt hoog in vaandel ook verkoopt hij scootmobielen een echte aanrader voor iemand die een vervoers middel kiest altijd gast vrij voor zijn klanten ik zou hem een cijfer 9 geven voor zijn inzet ron als je dit leest ga zo door. en zal nog lang bij je langs komen groetjes kees webite is http://www.mobielselekt.nl neem gerust een kijkje

  27. IK wil graag gaan berekenen hoeveel zo’n scooter nou echt kost per kilometer inclusief afschrijving, renteverlies en onderhoud
    Ik heb daarvoor de volgende gegevens nodig:
    1 De levensduur van de hele scooter (uitgedrukt in kilometers)
    2 De levensduur van de accus uitgedrukt in kilometers(zowel loodsilicium- als litiumionaccus)
    3 DE prijs van de accu’s (zowel loodsilicium- als litiumionaccus)
    Heeft iemand deze informatie dan hou ik me aanbevolen, of weet iemand een site waar ik ze kan vinden.
    Alvast bedankt

    Ik zou graag willen weten hoeveel kilometer zo’n scooter kan rijden voor hij echt versleten is. over

  28. cor ik lees je stukje op deze site en als je meer informatie wens verwijs ik je naar onze site http://www.elektricmove.nl daar staat al onze informatie wil je meer weten kan je ons uiteraard ook bellen en proefrijden is uiteraard ook mogelijk vriendelijke groet emc team te elst. we doen alleen maar in elektrische vervoer.

  29. EBRETTI 518: I wanted to get a scooter, mostly for commuting to work. I was determined to get something electric, but wanted it to be a bit fashionable. I really wanted a Vespa but they don’t have electric. So, I thought the Ebretti’s were the best looking option.

    I bought an Ebretti 518. I chose a model that only goes 30KM so I am allowed to drive it on the cycle paths (blue license plate)

    MY FIRST MONTHS IMPRESSION (JUNE 2012) – STARTED POSITIVE
    I liked it. I found it much more heavy to control than prior petrol scooters I have had driven in the past. But, I accepted I needed to get used to the scooter and weight.
    I purchased it in June 2012. I did get complements that it was a : “mooi scooter” and good receptions from cyclists about it’s quietness and lack of emissions. I was very happy with the colors I chose, it was a very attractive scooter.

    For the first month it was fine, I was uneasy in the center of Amsterdam. The acceleration was week and it was really heavy, so I thought it was just a matter of getting used to it. In Amsterdam, cyclists don’t follow rules making it dangerous to ride amongst them, so driving with caution is a must. The scooter is very heavy, I could very much hurt a cyclist if I hit one.

    Overall, I was enjoying the fact that I could get to work with out getting too overheated/sweaty from the manual cycling. I liked how I could charge it so it meant I didn’t need to stop at the petrol station. Love that.

    WHY I WISH I HAD CHOSEN A DIFFERENT ELECTRIC SCOOTER
    However, I very quickly started to regret this Ebretti 518 being based in Amsterdam, and here is why:

    A) Heavy and center of gravity high
    It’s very heavy and I find the center of gravity is higher than other scooters. I’ve since test drove Vespas, and lighter electric scooters and found they were much easier to handle.

    I also can’t ride with a passenger on the back, the weight makes it too unstable, especially as it has very slow acceleration and the strength doesn’t seem very strong on the motor.

    I bought this large version specifically to have passengers! I’ve asked some (male) Vespa drivers to try to test it with a passenger and compare with theirs. They also remarked it’s less stable.

    B) Battery issues
    Several times, I have drove it 10KM or less, and after it’s sat for 3-4 days (without charging), the battery seems to have nearly drained. It should have at least a 50K range. 10KM is unacceptable.

    C) Battery Status
    Several times I have experienced the battery light blinking/warning that it is running low on batteries, but the battery status bar says it’s 75% full. This is very concerning.

    D) Its getting SLOWER!
    In June, at top speed it went to 30, maybe 31KM per hour. 5 months later, it maxes at 25… but often I can only get it to go around 22!

    I found my commute was no faster than using my manual bicycle.

    It’s also frustrating; it’s hard to get around a slower cyclist because I can’t speed up fast enough to get around them with safe distance. So, I find myself trailing slowly behind a regular cyclist as I don’t have the speed to go ahead of them.

    E) Rusting
    I’m seeing rust all over the scooter (see pictures). I’ve only had it 6 months, and I started to notice the rusting at month 3.5! See pictures of the rusting.

    F) Very wide
    It is very wide, in the center of Amsterdam, I get the mirrors getting hit a lot from cars as it’s a really wide vehicle. I also tend not to pass cyclists often as it’s so wide, while other scooters manage to pass with more ease.

    G) Plastic shell
    It had a minor crash (long story.. it had to deal with some drunken Spanish tourists on tourist bicycles going the wrong way on a fietspad in Amsterdam). The scooter ended up having a lot of damage as the scooter is SO heavy, and the plastic is so unforgiving.

    H) Unwanted Color CHANGED by Ebretti!
    After my small accident, I brought my scooter into get fixed (see item G (plastic) above). The store ordered the new parts from Ebretti. Ebretti sent them an entire new shell in a different colour, telling them my scooter color no longer was available. So, when I went to pick it up I was SO upset. I really don’t like the plain white and it’s not what I wanted.

    This isn’t a very old product, and they still offer the color (parlemour) I had on their website. Why don’t they carry it anymore?

    Also, If they really had to change the color, I would have chosen something different than what Ebretti chose send for a replacement. If you pay 2.500 Euro for a brand new trendy scooter, color is VERY important.

    I) Concerns about the tires
    This is a Dutch brand. I think it rains in Holland more than anywhere else in Northern Europe. Yes, the tires are VERY sensitive to wet. I slide a lot on manholes, tram tracks, etc. I just recently fell going over a puddle (it did have a lot of wet leaves at the bottom). The 2 scooters (one looked like a vespa, the other I didn’t not recognize the brand), were in front of me with no slippage. I feel it’s slipping ALL the time. And like I said, even a small spill will cause damage to the shell of the bike as it’s plastic and not durable metal.

    I’ve done some research on scooter tires. I suspect these aren’t the best for wet weather. I find this strange seeing it’s such an expensive model, and that it’s a Dutch company marketing it in the Benelux region, and UK. I will look into the tires and try to post my results. I may bring it to a proper mechanic for an assessement.

    J) Storage
    The storage under the seat is minimal. I only have enough for my locks, and a rag (to clean the screen). Of course, I knew this when I bought it. But it’s a big regret not having enough for even a small handbag. It’s a growing trend for thieves to grab bags off your shoulders and ride off.. so I wished I had space for a small handbag.. so I could keep at least my most important belongings a bit safer.

  30. Ik rij nu 1 jaar ruim een elektrische scootertje van mvgreen importeur gekocht bij autokempen in veldhoven rijd fantastisch goed de mini SLX zo heet hij. acceradius bij vol geladen accu tot 50 kilometer. leet wel op moet geen wind staan. licht van gewicht alleen lood accu zijn zwaar maar rijd en stuurt probleemloos. informatie op http://www.autokempen.nl

  31. Pingback: get more info
  32. Ik ben op zoek naar een accu voor de Metroscooter. 1 van de accu’s is kapot en er is bijna niet aan te komen.
    BVD, Karen

Laat een antwoord achter aan kees Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *